ابن‌شهید ابومروان عبدالملک بن احمدابومروان عبدالملک بن احمد (۳۲۳-۳۹۳/۹۳۵-۱۰۰۳م)، یکی از افراد خاندان بنوشهید است. بنوشهید خاندان اندلسی است که در سده‌های ۲ - ۴ق وزارت یافتند و در فقه و حدیث و شعر و ادب نیز دست داشتند. ۱ - معرفی اجمالیابومروان عبدالملک بن احمد (۳۲۳-۳۹۳/۹۳۵-۱۰۰۳م)، وزیر امیر منصور عامری و از ندیمان و نزدیکان وی بود [۱]
حمیدی، محمد، جذوة المقتبس، ج۲، ص۴۴۴، به کوشش ابراهیم ابیاری، بیروت، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.
و مانند بیش‌تر بزرگان دولت عامری در محله زیبای مُنیة المعیره در نزدیکی المدینة الزاهره اقامت داشت که در اواخر عمر امیر او را به یکی از منازل مجاور قصر خویش انتقال داد. ۲ - خصوصیاتابومروان شاعری ادیب بود و در پرتو دوستی و صمیمیت با امیر منصور، زندگی را سراسر به عیش و عشرت گذرانید [۵]
مقری تلمسانی، احمد، ج۱، ص۴۰۰-۴۰۱، ازهار الریاض، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، ۱۳۵۹ق/۱۹۴۰م.
[۶]
مقری تلمسانی، احمد، ازهار الریاض، ج۱، ص۵۸۵ -۵۸۶، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، ۱۳۵۹ق/۱۹۴۰م.
وی در لغت، شعر، تاریخ، و تراجم تبحّر داشت.۳ - اساتیداز قاسم ابن‌اصبع و وهب بن مسره روایت می‌کرد و ابوعبدالله ابن‌عائذ از او روایت می‌کرده، چنانکه در فهرست شیوخش از وی نام برده و به ۱۰ سال مصاحبت با او اشاره کرده است. [۸]
ذهبی، محمد، تاریخ الاسلام، ج۱، ص۲۲۸، (حوادث ۳۸۱-۴۰۰ق)، به کوشش عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۸م.
۴ - آثارابومروان کتاب التاریخ الکبیر را در بیش از ۱۰۰ جلد مشتمل بر وقایع و اخبار تاریخ اسلام به ترتیب سنوات از ۴۰ق/۶۶۱م تا سال وفات خود تألیف کرد. [۱۰]
ذهبی، محمد، تاریخ الاسلام، ج۱، ص۲۲۸، (حوادث ۳۸۱-۴۰۰ق)، به کوشش عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۸م.
وی با آنکه در روایت شعر از شعرای مشرق و تراجم و احوال آنان متبحر بود، نسبت به اندلس نیز تعصب می‌ورزید و به اظهارات صاعد بغدادی که در باب فضایل بلاد مشرق در مجلس امیر منصور بسیار سخن گفته بود، در قطعه شعری خطاب به امیر منصور پاسخ داد و از اندلس سخت دفاع کرد [۱۲]
ابن‌بسام، علی، الذخیره، ج۴، ص۲۶-۲۷، به کوشش احسان عباس، تونس، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۱۳]
ابن‌ظافر ازدی، علی، بدائع البدائه، ج۱، ص۳۵۴، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۹۷۰م.
[۱۴]
مقری تلمسانی، احمد، ازهار الریاض، ج۳، ص۲۶۰، به کوشش مصطفی سقا و دیگران، قاهره، ۱۳۵۹ق/۱۹۴۰م.
اشعار وی را ابن‌بسام، [۱۵]
ابن‌بسام، علی، الذخیره، ج۴، ص۲۶-۳۰، به کوشش احسان عباس، تونس، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
حمیدی، [۱۷]
حمیدی، محمد، جذوة المقتبس، ج۲، ص۴۴۴، به کوشش ابراهیم ابیاری، بیروت، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.
ضبی، ابن‌کتانی، و ابن‌سعید [۲۲]
ابن‌سعید، علی بن موسی، المغرب فی حلی المغرب، ج۱، ص۱۹۸- ۱۹۹، به کوشش شوقی ضیف، قاهره، ۱۹۵۳م.
آورده‌اند. اخیراً اشعار او در مجموعه‌ای گردآوری و چاپ شده است. ، مشاهیر این خاندان بسیارند و می‌توان نام‌های ایشان را در منابع اندلسی یافت، اما هیچ کدام از حیث شهرت و منزلت به پای ابوعامر احمد نمی‌رسند.۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌ِ شهید»، ج۴، ص۱۳۹۲. |